مراحل زایمان سزارین چگونه است؟

به طور کلی دو نوع روش زایمان طبیعی و سزارین وجود دارد. زایمان طبیعی همانطور که از نام آن پیداست، هنگامی انجام می شود که تمام شرایط مادر و جنین در وضعیت طبیعی و نرمال قرار دارد. اما در برخی از مواقع ممکن است شرایط مادر و جنین به گونه ای باشد، که زایمان طبیعی برای یکی از آن ها خطر داشته باشد. در این صورت متخصص زنان و زایمان ترجیح می دهد از زایمان سزارین برای به دنیا آوردن جنین کمک بگیرد. در واقع سزارین یک روش جراحی است و در مواقعی که امکان تولد نوزاد از طریق واژینال (زایمان طبیعی) ممکن است پرمخاطره باشد، به کار برده می‌شود. عمل سزارین معمولاً قبل از موعد زایمان برنامه‌ریزی می‌شود اما گاهی حین زایمان طبیعی ممکن است پزشک به این نتیجه برسد که جهت حفاظت از جان مادر و نوزاد بهتر است که جراحی سزارین انجام شود.

به همین منظور در ادامه قصد داریم شما را با هر آنچه که باید در رابطه با زایمان سزارین بدانید، به طور کامل آشنا کنیم.

زایمان سزارین چیست؟

سزارین یکی از روش های رایج زایمان است که با ایجاد برشی روی شکم انجام می شود. در این روش به جای اینکه جنین از کانال واژن عبور کند، از طریق برش ایجاد شده روی شکم مادر به دنیا می آید. معمولا زایمان سزارین با توجه به شرایط مادر و کودک و همچنین نظر پزشک انجام می شود.

چه زمانی انجام سزارین ضروری است؟

در اکثر موارد انتخاب جراحی سزارین بنا بر تصمیم و خواست مادر انجام می‌شود (بنا به دلایل مختلفی ممکن است یک زن تصمیم به جراحی سزارین بگیرد به طور مثال ترس از زایمان طبیعی و یا برنامه‌ریزی برای زمان انجام آن: برخلاف زایمان طبیعی که زمان دقیق آن را نمی‌توان پیش‌بینی‌ کرد زمان جراحی سزارین و حتی ساعت انجام آن قابل برنامه ریزی می‌باشد) اما گاهی اوقات انجام سزارین یک ضرورت پزشکی است که شامل موارد زیر می‌شود:

• نوزاد در موقعیت بریچ واقع شده است: به طور معمول در هنگام تولد سر نوزاد به سمت دهانه رحم قرار دارد تا فرآیند زایمان ساده صورت بگیرد، زمانی که این موقعیت برعکس باشد یعنی پاهای نوزاد به سمت دهانه رحم باشند شرایطی پیش می‌آید که زایمان به سختی پیش می‌رود و احتمال آسیب به نوزاد در حین تولد طبیعی وجود دارد.
• زمانی که نوزاد بسیار درشت باشد و وزن او از وزن نرمال بیشتر باشد و امکان زایمان از طریق واژینال امکان پذیر نباشد.
• در هنگام بارداری‌های دوقلو و چندقلو
• اگر زایمان‌های قبلی به صورت سزارین بوده باشند.
• در شرایطی که مادر دچار بیماری‌های خاصی مانند مشکلات قلبی یا شرایط دیگری باشد که پزشک تشخیص بدهد زایمان طبیعی برای او خطرناک باشد.
• اگر زمان زایمان طبیعی طولانی شود و شرایطی ایجاد شود که زایمان به طور طبیعی پیش نرود مثلا سر نوزاد پایین نیاید ممکن است پزشک جهت جلوگیری از خطر جانی برای مادر و کودک ممکن است تصمیم به زایمان سزارین بگیرد.

سزارین در چه مواردی به جای زایمان طبیعی انجام می‌ شود؟

از جمله دلایل تجویز زایمان سزارین، می توان به موارد زیر اشاره نمود.

• در صورتی که فرد قبلا زایمان سزارین انجام داده باشد.
• در صورت وجود رگ سر راهی
• زمانی که جنین در رحم مدفوع کرده باشد.
• در صورت نمایش بند ناف
• زمانی که جفت سر راهی باشد.
• اگر جنین وزنی بالاتر از 4.5 کیلوگرم داشته باشد.
• وجود دوقلوهای مونو آمنیونی
• دیسترس جنین در سنی بالای 24 هفته باشد.
• زمانی که دیستوشی زایمان رخ دهد. به این منظور که به دلایل مختلف توقف زایمانی ایجاد شود و یا اینکه لگن مادر و سر جنین تناسب نداشته باشند.
• زمانی که جنین به صورت بریچ در رحم قرار گرفته باشد.
• در صورت وجود تبخال در دستگاه تناسلی
• وجود پرولاپس بند ناف
• در صورت وجود ناهنجاری های رحمی مانند رحم دو شاخ
• در زایمان های دوقلویی زمانی که جنین اول پاهایش به سمت پایین باشد.

نحوه انجام زایمان سزارین

با اینکه سزارین یک جراحی مهم می‌باشد اما نحوه انجام آن تقریباً ساده می‌باشد.

• ابتدا یک بی‌حسی از طریق نخاع تزریق می شود.
• پس از آنکه داروی بی‌حسی اثر کرد، جراح دو برش یکی در شکم و دیگری در رحم انجام می‌دهد. این برش به صورت افقی و در نازک‌ترین و انتهایی‌ترین قسمت رحم انجام می‌شود. این برش به “برش عرضی کم” یا “برش بیکینی” معروف است. سرعت بهبودی با این برش بیشتر است و اگر فرد بخواهد زایمان بعدی را به صورت طبیعی انجام دهد احتمال باز شدن و شکافته شدن این برش کاهش می‌یابد. در بعضی موارد و بنا به دلایل پزشکی خاص ممکن است برش عمودی ایجاد شود. نوزاد از طریق برشی که در رحم ایجاد شده است خارج می‌شود و والدین می‌توانند پس از بریده شدن بند ناف او را در آغوش بگیرند. پس از زایمان برش‌ها بخیه‌های جذبی و بخیه‌های جراحی دوخته می‌شوند و چند روز پس از جراحی این بخیه‌ها خارج خواهند شد.
• اگر حال عمومی مادر و نوزاد خوب باشد نیازی به مراقبت‌های پزشکی بیشتر وجود ندارد و هر دو به اتاق استراحت منتقل می‌شوند.

مراحل زایمان سزارین با تصویر

• در مرحله اول برای تزریق مایعات و داروهای مورد نیاز مادر در طول زایمان، برای او یک آنژیوکت وصل می کنند. همچنین از سوند برای کنترل ادرار استفاده می گردد.
• در ادامه نیز با تزریق ماده بیهوشی و یا داروهای بی حسی اسپاینال ناحیه دور شکم را بی حس می نمایند. معمولا از داروهای بی حسی به صورت تزریق نخاعی استفاده می شود. اما در صورتی که پزشک به دلایل مختلفی استفاده از این روش را مناسب نداند، از بیهوشی عمومی استفاده می شود.

• پس از بی حس و یا بیهوش شدن مادر، متخصص زنان و زایمان در ناحیه کمی بالاتر از دستگاه تناسلی برش های افقی ایجاد می نماید. در برخی از مواقع ممکن است این برش ها عمودی زده شوند. معمولا این برش روی رحم ایجاد می شوند. تا بتوان از طریق آن جنین را از رحم خارج نمود. پس از خروج جنین نیز محل برش خورده بخیه زده می شود.

در طول مدت زمان برش شکم تا زمانی که آن را بخیه می زنند. پزشک به همراه دستیاران خود جنین را از رحم مادر خارج نموده و بند ناف او را از جفت جدا می نمایند. که در تصویر زایمان سزارین بدون سانسور آن را مشاهده خواهید کرد.

دوران بهبودی و استراحت پس از جراحی سزارین

• حدود 6 هفته طول می‌کشد تا اثرات جراحی سزارین بهبود پیدا کند. در این دوره بیمار باید به طور کامل استراحت داشته باشد و تحت مراقبت قرار بگیرد.
• در دو هفته‌ی اول نباید هیچ وسیله‌ی سنگینی برداشته شود و از رانندگی با ماشین باید پرهیز شود.
• بهبودی پس از سزارین کمی بیشتر از زایمان طبیعی به طول می‌انجامد و مادران احتیاج به همراهی و حمایت جهت مراقبت از نوزاد و بهبودی خودشان نیاز دارند، به خصوص در زمینه تحرک و جابه جا شدن در روزهای اولیه پس از زایمان.
• برش‌هایی که طی سزارین ایجاد شده‌اند باید به طور کامل تحت مراقبت باشند تا از ایجاد عفونت و هرگونه آسیب احتمالی دور باشند. جای زخم باید تمییز نگه داشته شود، محل برش باید هر روز با آب و صابون شسته شود و در معرض هوا خشک شود.
• استفاده از آنتی‌بیوتیک موضعی روی زخم‌ها ممکن است پیشنهاد شود.
• به طور معمول میزان درد روز به روز کمتر خواهد شد اما اگر درد شدیدی داشتید، محل برش باز شد و یا اینکه در ناحیه تحت جراحی عفونتی مشاهده نمودید سریعاً با پزشک خود تماس بگیرید.
• علائم عفونت که نیاز به رسیدگی فوری پزشکی دارند عبارتند از:
• تب بالای 38 درجه
• ترشح از محل جراحی
• افزایش درد و حساسیت در محل برش‌ها

عوارض زایمان سزارین

شاید در نگاه اول زایمان سزارین روش بسیار راحت تری برای مادر نسبت به زایمان طبیعی تلقی شود. اما باید بدانید که این روش در کنار مزایایی که دارد، می تواند برای مادر و جنین نیز عوارضی را به همراه داشته باشد. که در ادامه به بررسی آن ها خواهیم پرداخت.

عوارض زایمان سزارین برای مادر

از دست دادن مقدار زیادی خون

احتمال بروز عفونت رحم، مثانه و سایر بخش های ادراری پس از زایمان

بروز تهوع، استفراغ و سردرد پس از زایمان

احتمال ترومبوز وریدی، لخته شدن خون در پاها و یا ریه

احتمال جدا شدن سخت جفت در زایمان های بعدی

عوارض زایمان سزارین برای جنین

معمولا احتمال بروز بیماری های زیر در نوزاد پس از زایمان سزارین 50 درصد بیشتر از زایمان طبیعی است.

• آسم
• دیابت
• چاقی
• بیماری سلیاک
• آلرژی

زایمان سزارین یا طبیعی؟

توضیحات خانم دکتر بهاره اربابی را در این خصوص بشنوید:

زایمان سزارین در چند هفتگی انجام می شود؟

زایمان سزارین معمولا در هفته 39 ام بارداری انجام می شود. که موجب می شود نوزاد حدود دو هفته زودتر از زایمان طبیعی متولد شود. به همین دلیل بهتر است در هفته 38 بارداری تمامی آمادگی های لازم جهت زایمان را داشته باشید.

به طور مثال تمامی وسایل خود و فرزندتان را برای بیمارستان آماده نمایید. البته در برخی مواقع ممکن است زایمان سزارین به عنوان زایمان اورژانسی انجام شود. البته این موضوع زمانی صادق است که خطر جدی مانند مرگ مادر و یا جنین را تهدید نماید. از زمانی که ممکن است نیاز به زایمان اورژانسی باشد، می توان به موارد زیر اشاره نمود.

• وجود خونریزی شدید
• زمانی که جنین در مجاری خروجی زایمان گیر کند.
• بروز عفونت های شدید
• ایست ضربان قلب جنین به صورت ناگهانی
• در صورتی که مادر به دلیل مسمومیت حاملگی با فشار خون بالا (پره اکلامپسی) دچار تشنج شده باشد.
• اگر بند ناف جنین از واژن بیرون زده شود.
• اگر مایع آمنیوتیک نشت کرده و یا سبز رنگ شده باشد.

درد زایمان سزارین چگونه است؟

معمولا زایمان سزارین نقطه مقابل زایمان طبیعی است. یعنی در زمان زایمان سزارین مادر دردی را احساس نمی کند. اما پس از برطرف شدن تاثیر داروی بی حسی ممکن است هنگام بلند شدن، نشستن، راه رفتن و استفاده از سرویس بهداشتی دردی را احساس نماید، که معمولا با استفاده از داروهای مسکن تجویز شده قابل کنترل می باشد.

از طرفی پزشک ممکن است برای بیمارانی که آستانه تحمل پایینی دارند، از پمپ درد که حاوی مقادیری داروی مخدر است، استفاده نماید. البته استفاده نمودن از این داروها به دلیل عوارض خواب آلودگی، حالت تهوع، اعتیاد و … توصیه نمی شود. بنابراین نمی توان از این داروها به صورت خودسرانه استفاده نمود. بنابراین بهتر است از قرص های خوراکی، تزریقی و شیاف به منظور کنترل درد استفاده نمود، که عوارض تهدید کننده ای ندارند.